Kaliteyi Oluşturan Temel Özellikler
Kalitede amaç, ürünü kullanacak olan kişilerin ihtiyaçlarının karşılanma derecesine ve ödeme imkanlarına bağlı olarak belirlenir.
Kalitede amaç, ürünü kullanacak olan kişilerin ihtiyaçlarının karşılanma derecesine ve ödeme imkanlarına bağlı olarak belirlenir. Tüketiciler her şeyden önce üründen beklediği özellikleri bilmeli ve kullanım amacı dışındaki özellikleri dikkate almamalıdır. Ürünün kalitesini belirleyen iki temel faktörden birincisi, ürünün kullanım amacı; ikincisi, ürünün fiyatı olmaktadır.
1. Dizayn Kalitesi: Dizayn kalitesi, ürünün tüketici ihtiyaçlarını karşılayabilme derecesini ifade eder. Dizayn kalitesi, müşteri araştırmaları ve hizmet/satış ziyaretleri ile başlar ve müşteriyi tatmin edecek bir ürün/hizmet kavramının belirlenmesi ile sürdürülür.
Dizayn kalitesi, ürünün fiziksel yapısı ve özellikleri ile beraber tasarlanır. Boyut, ağırlık, hacim vb. fiziksel nitelikler gibi dizayn kalitesi de ölçülerle belirlenir. Dizayn kalitesinin saptanmasında, biri kalite değeri, diğeri de kalite maliyetini oluşturan iki parasal faktör arasında en uygun noktanın bulunmasına çalışılır.
2. Uygunluk Kalitesi: Uygunluk kalitesi, kalitenin diğer boyutudur. Uygunluk kalitesi, bir işletme ve tedarikçilerinin, müşteri gereksinimlerini karşılamak için gerekli olan tasarım spesifikasyonlarının, ürünün kabulü için gerekli koşulları belirten dökümanları karşılayabilme ölçüsüdür. İşletme, tasarım kalitesi çalışmaları ile ürün/hizmet spesifikasyonlarını belirledikten sonra, kalite çalışmalarını spesifikasyonları karşılama doğrultusunda yoğunlaştırarak, ürünün tüm kullanım süresi boyunca aynı performansa sahip olmasını sağlar.
Uygunluk kalitesi, dizayn kalitesi ile belirlenen spesifikasyonlara, fiziksel üretimin uyma derecesidir. Kalite kontrolün etkinliği arttıkça, yani kalite spesifikasyonlarına uygunluk derecesi yükseldikçe, bozuk mal sayısı azalır. Dolayısıyla bozuk malların ortaya çıkardığı malzeme, işçilik kayıpları ve tamir masrafları ile müşteri şikayetleri hızla azalır. Buna karşılık ölçme kontrol faaliyetlerinin yoğunluğu arttığı için, değerleme maliyetleri giderek yükselir. Koruma maliyeti, bozuk malın üretimine imkan vermemek amacı ile önceden alınan tedbirler için yapılan masraflardan oluşur. İşçi eğitimi, tamir-bakım, dizayn kontrolü vb. masraflar koruma maliyeti niteliğindedir.
3. Performans Kalitesi: Perormans kalitesi, işletmenin ürün/hizmetlerinin pazardaki performans düzeylerinin müşteri araştırmaları, satış/hizmet analizleri ile belirlenmesidir. Bu çalışmalar; satış sonrası hizmet, bakım-güvenilirlik ve lojistik destek analizi ile müşterilerin neden işletmenin ürün/hizmetlerini satın almadıklarının araştırılmasını içerir. Tasarım bölümü elemanları, müşteri tatminini etkileyen bir ürün/hizmet kavramı için, spesifikasyonların belirlenmesinde pazarlama bölümü elemanları birlikte çalışmalıdır.
Performans kalitesi çalışmalarında kalite kaybının nedeni, iki kaynakta aranmalıdır. Birinci olarak, kalite kaybı ürün/hizmetin özelliklerinin pazarın gereksinimlerinden farklı bir şekilde üretildiği süreçte olur. Bu kayıp, pazar sayısının arttırılması ve ürünün müşteri gerekliliklerini karşılayacak şekilde düzeltilmesi ile önlenebilir. İkinci olarak kalite kaybı, kalite özellikleri değişiminin çok fazla olduğu ürün/hizmet üreten süreçlerde ortaya çıkar. Bu iki kalite kaybı, genişletilmiş sürecin performans kalitesi aşamasında aranmalıdır. Elde edilen bilgi, daha sonra genişletilmiş sürecin tasarım kalitesi ve uygunluk kalitesi aşamasına bildirilmelidir.
Kaynakça: Toplam Kalite Kontrol, Toplam Kalite Yönetimine İlişkin Bir İşletme Uygulaması, İrfan Ertuğrul, Ekin Yayın, 2014, ss.12-16
