Bir dinleyici grubuna belli bir düşünceyi, bir duyguyu aşılamak, önemli açıklamalarda bulunmak için yapılan coşkulu konuşmalara nutuk denir. Nutuk siyasi, içtimai, milli, ahlaki, hukuki, askeri olabilir. Nutuktan amaç heyecanlandırarak bir düşünceyi aşılamaktır.
Nutuk herkesin anlayabileceği, herkesin heyecan duyabileceği bir yalınlık, açıklık taşımalıdır. Nutuktan beklenen sonucun alınması öncelikle konuşmacının düşüncelerine kendisinin inanmasına bağlıdır. Anlattıklarına inanmayan, içten konuşmayan hatibin dinleyicilere bir fikir aşılaması onları heyecanlandırması mümkün değildir.
Victor Murdock’un ‘Söze iyi başlayın, iyi bitirin, arasını neyle doldurursanız doldurun.’ sözü nutukta özellikle giriş ve sonuç bölümünün önemli olduğunu göstermesi bakımından dikkat çekicidir.
‘Gençliğe Hitabe’ ile biten Atatürk’ün Nutuk’u bu türün başarılı örneklerinden biridir.
Kaynakça: Uygulamalı Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri, Soflonline, Konya, 2009, ss.294